مرخصی زایمان چیست؟ چگونه میتوان از مرخصی زایمان استفاده کرد؟
مرخصی زایمان چیست؟
همانطور که گفته شد، زنان برای انجام صحیح و کامل وظیفه مادری خود نیاز به استراحت و فراغت از کار دارند. هفته‌های پایانی بارداری و همچنین هفته‌های نخست تولد نوزاد از حساسیت خاصی برخوردار است و نیاز به دقت و مراقبت بیشتری دارد. به همین دلیل قانون‌گذار علاوه بر انواع مرخصی مانند مرخصی استحقاقی یا استعلاجی، نوع خاصی از مرخصی را برای والدین در نظر گرفته است که صرفا مختص فرزند‌آوری است. در قانون کار، قانون تامین اجتماعی و قانون تنظیم خانواده به این نوع مرخصی اشاره شده است. به این مرخصی در اصطلاح، مرخصی زایمان گفته می‌شود.
قانون مرخصی زایمان
بر اساس قوانین موجود، هر زن که باردار باشد بدون تفاوت نسبت به این که در بخش دولتی شاغل است یا در بخش خصوصی، از ۹ ماه مرخصی زایمان بهره‌مند خواهد بود. مدت مرخصی زایمان قبلا کمتر بود؛ اما با تصویب قانون جوانی جمعیت، برای تمامی زنان باردار به ۹ ماه افزایش یافت. باید توجه داشت که این مرخصی جزو حقوق زن بوده و قابل سلب توسط هیچ نهادی نخواهد بود.
مدت مرخصی زایمان ۱۴۰۲ چقدر است؟
در حال حاضر مدت زمان مرخصی زایمان برای مادران عزیز ۹ ماه است. در صورت درخواست مادر، تا ۲ ماه از این مرخصی در ماه‌های پایانی بارداری قابل استفاده است. مرخصی زایمان برای تولد دوقلو و بیشتر، ۱۲ ماه است. در مواردی که مرخصی زایمان موجب اخلال در کار بخش خصوصی شود، پس از تأیید وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، هزینه تحمیل‌شده توسط دولت جبران خواهد شد.
البته در گذشته سازمان تامین اجتماعی به دلایل مختلف، مرخصی بیش از ۶ ماه زایمان را تایید نمی‌کرد. اما با تصویب قانون جدید و همچنین مصوبه هیات دولت و نیز رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری در این خصوص، مشکل شاغلین تحت پوشش تامین اجتماعی حل شد و ایشان نیز از مدت زمان ۹ ماهه مرخصی برخوردار میشوند.
زدر قانون تنظیم خانواده که در سال ۹۲ تصویب شده است، دو هفته مرخصی تشویقی در صورت تولد فرزند برای مردان شاغل در بخش خصوصی نیز در نظر گرفته شده است. البته باید توجه داشت که این مرخصی با توجه به متن قانون و همچنین آرای قضایی موجود در این زمینه، مربوط به مردانی است که زنان آنان شاغل بوده و از مرخصی زایمان استفاده می‌کنند. بنابراین اگر همسر مردی شاغل نباشد و فرزندی به دنیا آورد، مرد امکان استفاده از مرخصی دوهفته‌ای زایمان را نخواهد داشت.
این مرخصی برای شاغلین در بخش خصوصی بر اساس قانون اصلاح قوانین تنظیم خانواده و جمعیت مصوب سال ۱۳۹۲ جاری بوده و مدت آن دو هفته خواهد بود. همچنین بر اساس تبصره ماده ۱۰۳ قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، این مرخصی برای مردان شاغل در بخش دولتی نیز برقرار خواهد بود. بر اساس این قانون، کلیه مردان شاغل در قوای سه‌گانه، بخشهای دولتی و عمومی غیردولتی که صاحب فرزند میشوند، از ۳ روز مرخصی تشویقی برخوردار می‌گردند.
شرایط استفاده از مرخصی زایمان چیست؟
هر مادر شاغل در بخش خصوصی یا بخش عمومی، می‌تواند از ۹ ماه مرخصی زایمان استفاده کند. اما اگر فرد بخواهد از حقوق خود در طول این مدت برخوردار باشد، باید دارای شرایطی باشد تا این حقوق به او پرداخت شود.
اما این شرایط چیست؟ در مورد مادران شاغل در بخش دولتی قانون ساکت بوده و صرفا به پرداخت حقوق و مزایای فوق‌العاده ایشان اشاره داشته است. اما در مورد مادران بیمه‌شده توسط تامین اجتماعی، قانون شرایط زیر را مقرر کرده است:
- حداقل سابقه ۶۰ روز پرداخت بیمه در یک سال منتهی به زایمان؛
- عدم اشتغال در ایام استفاده از مرخصی زایمان؛
- قبل از شروع مرخصی یا مشغول به کار باشد یا در مرخصی استحقاقی باشد.
برخی به اشتباه معتقدند که کمک هزینه بارداری و زایمان، به فرزند چهارم به بعد تعلق نمی‌گیرد. این در حالی است که بر اساس قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت، محدودیت‌های قبلی برای فرزندان چهارم و بیشتر برداشته شده و به زایمان فرزند چهارم نیز کمک هزینه تعلق خواهد گرفت. همچنین محدودیتی در تعداد دفعات استفاده از مرخصی زایمان برای زنان بیمه‌شده وجود ندارد و بابت هر زایمان (در صورت احراز شرایط قانونی)، قابل پرداخت است.
با توضیحی که داده شد، مشخص می‌شود که این شرایط برای استفاده از مرخصی زایمان همراه با حقوق خواهد بود و در غیر این صورت مادر صرفا از مرخصی بدون حقوق برخوردار خواهد شد.
مدارک موردنیاز برای استفاده از مرخصی زایمان
مدارک لازم برای گرفتن کمک هزینه بارداری و حقوق مرخصی زایمان تامین اجتماعی به شرح زیر است:
- مدارک بیمه تامین اجتماعی مادر؛
- گواهی پزشک معالج و مدارک مثبت بارداری؛
- تصویر صفحات شناسنامه مادر.
به منظور تسهیل در پرداخت مرخصی زایمان به مادران و عدم مراجعه آنان به واحدهای اجرایی، امکان ارائه درخواست و بارگذاری مستندات و مدارک مربوط از طریق مراجعه به درگاه غیرحضوری به نشانی es.tamin.ir فراهم شده است. برای استفاده از مرخصی زایمان لازم است تصویر صفحه اول و صفحه مشخصات نوزاد مندرج در شناسنامه مادر و گواهی پزشک متخصص در سامانه خدمات غیرحضوری تأمین اجتماعی بارگذاری شود.
محاسبه حقوق در هنگام مرخصی زایمان
کمک هزینه بارداری از اولین روز شروع استراحت، محاسبه و پرداخت می‌شود و مدت دریافت غرامت دستمزد ایام بارداری، جزو سوابق بیمه‌ای بیمه‌شدگان زن محسوب می‌شود. مبلغ مرخصی زایمان در گذشته دو یا سه ماه یک بار و بعضا یک‌جا و بعد از اتمام مرخصی زایمان پرداخت می‌شد. اما براساس دستورالعمل صادره در شهریور ماه ۱۴۰۰، واحدهای اجرایی تأمین اجتماعی مکلف به پرداخت ماهانه مرخصی زایمان شده‌اند.
نحوه محاسبه حقوق در مرخصی زایمان بر اساس قانون این‌گونه است: میانگین دستمزد دریافتی فرد در ۹۰ روز پایانی قبل از مرخصی، مبنای محاسبه حقوق ایام مرخصی زایمان قرار می‌گیرد. بر این اساس، دو سوم مبلغ فوق به عنوان حقوق به مادر پرداخت خواهد شد.
برای مثال اگر مادری در ۹۰ روز منتهی به مرخصی، ماهانه مبلغ ۶ میلیون تومان حقوق گرفته باشد، یعنی حقوق روزانه او ۲۰۰ هزار تومان بوده است. حال دو سوم این مبلغ چیزی حدود ۱۳۳ هزار تومان خواهد شد. این مبلغ در تعداد روزهای مرخصی ضرب خواهد شد و مبلغ پرداختی را معین خواهد کرد. به عنوان مثال مادری که از ۶ ماه مرخصی استفاده بکند، ماهانه مبلغی در حدود ۴ میلیون تومان دریافت خواهد کرد. یعنی در ۶ ماه چیزی حدود ۲۴ میلیون تومان.
چه زمانی برای مرخصی زایمان باید اقدام کرد؟
مدت زمان مرخصی زایمان برای مادران عزیز ۹ ماه است. در صورت درخواست مادر، تا ۲ ماه از این مرخصی در ماه‌های پایانی بارداری قابل استفاده است.
مرخصی زایمان چند ماه است؟
در حال حاضر مدت زمان مرخصی زایمان برای مادران ۹ ماه است. در صورت درخواست مادر، تا ۲ ماه از این مرخصی در ماه‌های پایانی بارداری قابل استفاده است. مرخصی زایمان برای تولد دوقلو و بیشتر، ۱۲ ماه است.
برای مرخصی زایمان چقدر سابقه بیمه لازم است؟
حداقل سابقه ۶۰ روز پرداخت بیمه در یک سال منتهی به زایمان.
